Akıllı telefon gibi teknolojik cihazların aşırı kullanımı bağımlılık gibi durumları gündeme getirdiği düşünülmektedir. Bu bağımlılık durumu ise kişinin uyku kalitesini olumsuz etkilemekle beraber gündelik yaşamında birçok probleme sebebiyet verebilir. Bu çalışmanın amacı örneklemi üniversite öğrencileri olan akıllı telefon bağımlılığı ile uyku kalitesi arasındaki ilişkinin incelendiği çalışmaların sistematik bir şekilde gözden geçirilmesidir. Bu sistematik derleme çalışmasında PRISMA rehberi kullanılmıştır. TR Dizin, Sage Journals ve Pubmed veri tabanlarından Türkçe ve İngilizce olarak “akıllı telefon bağımlılığı” (smartphone addiction), “nomofobi” (nomophobia), “uyku kalitesi” (sleep quality), “uyku” (sleep) anahtar kelimeleri kullanılarak literatür taraması yapılmıştır. Yapılan tarama sonucunda 367 çalışmaya ulaşılmıştır. Bu araştırma için belirlenen seçim kriterleri doğrultusunda değerlendirilerek, kriterleri karşılayan 9 makale araştırma kapsamına alınmıştır. Seçilen makaleler çalışılan örneklem özellikleri, kullanılan ölçme araçları, incelenen değişkenler ve ulaşılan sonuçlar açısından incelenmiştir. Seçilen makalelerin incelenmesi sonucunda 7 çalışmada akıllı telefon bağımlılığının uyku kalitesini etkilediği, 1 çalışmada anlamlı ilişkinin olmadığı, 1 çalışmada ise uyku süresiyle ilişkili olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Bunlara ek olarak akıllı telefon bağımlılığının; depresyon, anksiyete, dikkat eksikliği ve hiperaktivite, gündüz işlev bozukluğu, psikiyatrik belirtiler, akademik başarı ve mesleki performans ile de ilişkili olduğu görülmektedir.

Bu araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinin karanlık üçlü kişilik özellikleri ile cinsiyetlerinin madde kullanım risklerini tahmin etmeye yönelik bir modeli sınamaktır. Bu modelde psikopati, narsisizm, Makyavelizm ve cinsiyet değişkeninin madde kullanım riskini ne düzeyde yordadığının ortaya konması amaçlanmıştır. Araştırma ilişkisel yöntem temelli tahmin modeli olarak planlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesinin çeşitli bölümlerinde üçüncü ve dördüncü sınıfa devam eden 195 öğrenciden oluşmaktadır. Veri toplama araçları olarak demografik bilgiler için araştırmacı tarafından hazırlanmış “Kişisel Bilgi Formu”, psikopati, narsisizm, Makyavelizm düzeylerini belirleyebilmek için “Karanlık Üçlü Ölçeği (KÜÖ)” ve madde kullanım riski düzeylerini belirlemek için ise “Riskli Davranışlar Ölçeği – Üniversite Formu (RDÖUF)” kullanılmıştır. Verilerin analizinde “aşamalı regresyon analizi” kullanılmıştır ve cinsiyet değişkeni kukla (dummy) değişken olarak tanımlanmıştır. Yapılan regresyon analizi sonuçları bir bütün olarak değerlendirildiğinde sırasıyla psikopati, cinsiyet ve Makyavelizm bağımsız (yordayıcı) değişkenlerinin madde kullanım riskini yordamak amacıyla geliştirilmiş modeli anlamlı şekilde tahmin ettiği görülmektedir. Artan psikopati ve Makyavelizm madde kullanım riskini pozitif bir şekilde yordarken, erkek olmak kadın olmaya göre madde kullanım riskini yordamaktadır. Ayrıca yordayıcı değişkenlerden olan narsisizm bu araştırma kapsamında tahmin edilmeye çalışan madde kullanım riskine yönelik modeli anlamlı olarak açıklamamıştır. Araştırmada elde edilen bulgular alanyazın çerçevesinde tartışılmıştır.

Bu çalışmada, rehabilitasyon desteği alan özel gereksinimli bireylerin ebeveynlerinin sosyal ve duygusal yalnızlık algılarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda özel gereksinimli bireylerin ebeveynlerinin; 1) en yoğun yaşadığı problemler 2) sosyal ve duygusal yalnızlığa ilişkin yaşadıkları deneyimi nasıl adlandırdıkları 3) hangi ortam ve durumlarda sosyal ve duygusal yalnızlıkla ilgili yaşadıkları deneyimlerin etkilendiği 4) sosyal ve duygusal yalnızlık durumunu hangi nedenler ile ilişkilendirdikleri araştırılmak istenmiştir. Araştırma, nitel araştırma deseni kullanılarak fenomenolojik çalışma modelinde tasarlanmıştır. Bu araştırmaya gönüllü olarak katılmayı kabul eden ve ailesinde rehabilitasyon desteği alan özel gereksinimli birey bulunan 31 ebeveyn katılmıştır. Ebeveynlerin 26’sı kadın 5’i erkektir. Araştırmacı tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Araştırma kapsamında toplanan veriler içerik analizi yöntemi ile incelenmiş, belirli kodlar ve temalar oluşturularak kategorize edilmiştir. Araştırma bulgularına göre özel gereksinimli bireylerin ebeveynlerinin duygusal, akademik, sosyal, kişisel ve teknik alanlarda problemler yaşadıkları tespit edilmiştir. En yoğun yaşadıkları problemlerin ise duygusal problemler olduğu gözlenmiştir. Özel gereksinimli bireylerin ebeveynlerinin sosyal ve duygusal yalnızlığa ilişkin yaşadıkları deneyimi nasıl adlandırdıklarına ilişkin görüşleri incelendiğinde yalnızlık hisseden ve yalnızlık hissetmeyen ebeveynlerin olduğu görülmüştür. Ebeveynlerin sosyal ve duygusal yalnızlık hislerinin en çok ev ortamı ile ilgili durumlardan etkilendiği tespit edilmiştir. Sosyal ve duygusal yalnızlığa ilişkin nedenler sorulduğunda ebeveynlerin yakınlık ihtiyaçlarının karşılanmaması, bazı kişilik özellikleri, sosyal ilişki ağından uzakta olmaları ve çevresel faktörlerin etkili olduğu ifade edilmiştir. Bununla birlikte yalnızlık durumunu deneyimlemeyen ebeveynlerin de olduğu bulunmuştur. Özel eğitim ve rehabilitasyon sürecinde önemli sosyal destek ağına sahip ebeveynlerin bulunması dikkat çekici görülmektedir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular ilgili literatür kapsamında tartışılmış ve çeşitli önerilerde bulunulmuştur.