Araştırma Makalesi | Açık Erişim
Uluslararası Psiko-Sosyal Eğitim Araştırmaları Dergisi 2025, Clt. 5(8) 163-176
Akış Yaşantısı ve Psikolojik Sağlamlık Arasındaki İlişkide Ekopsikolojik Duyarlılığın Etkisi
ss. 163 - 176 | DOI: https://doi.org/10.29329/upsead.2025.1335.9
Yayın Tarihi: Haziran 30, 2025 | Görüntüleme Sayısı: 0/0 | İndirilme Sayısı: 0/0
Özet
Akış yaşantısı, bireyin iyi oluşunu destekleyen önemli pozitif psikoloji kavramları arasında yer alır. Aynı şekilde, psikolojik sağlamlık da bireyin başa çıkma becerileri ve uyum sağlama yeteneği ile ilişkili önemli bir göstergedir. Bu iki kavram arasındaki ilişkiyi etkileyebileceği düşünülen ve literatürde henüz yeni bir kavram olan ekopsikolojik duyarlılık ise bireylerin doğaya yönelik farkındalıklarını ve duyarlılıklarını ifade etmektedir. Bu araştırmanın temel amacı, akış yaşantısı ile psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkide ekopsikolojik duyarlılığın etkisini incelemektir. Araştırmanın örneklem grubu yaşları 18-76 aralığında değişen 463 yetişkinden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri Akış Yaşantısı Ölçeği, Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği ve Ekopsikolojik Duyarlılık Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Veriler yapısal eşitlik modellemesine (YEM) uygun olarak AMOS istatistik programı aracılığı ile analiz edilmiştir. Bulgular, akış yaşantısı ile psikolojik sağlamlık arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğunu ve bu ilişkide ekopsikolojik duyarlılığın kısmi bir aracı rol oynadığını ortaya koymuştur. Elde edilen bulgular, bireylerin doğa ile olan ilişkilerinin güçlendirilmesinin psikolojik sağlamlıklarını artırabileceğini göstermektedir. Bu doğrultuda, doğa temelli müdahalelerin bireysel iyi oluşu desteklemede kullanılması önerilmektedir. Araştırma, doğa temelli duyarlılıkların psikolojik sağlamlığa katkısını vurgulayarak pozitif psikoloji alanına özgün bir katkı sunmaktadır.
Anaktar kelimeler: Akış yaşantısı, psikolojik sağlamlık, ekopsikolojik duyarlılık
APA 7th edition
Kutuk, H. (2025). Akış Yaşantısı ve Psikolojik Sağlamlık Arasındaki İlişkide Ekopsikolojik Duyarlılığın Etkisi. Uluslararası Psiko-Sosyal Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(8), 163-176. https://doi.org/10.29329/upsead.2025.1335.9
Harvard
Kutuk, H. (2025). Akış Yaşantısı ve Psikolojik Sağlamlık Arasındaki İlişkide Ekopsikolojik Duyarlılığın Etkisi. Uluslararası Psiko-Sosyal Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(8), pp. 163-176.
Chicago 16th edition
Kutuk, Hasan (2025). "Akış Yaşantısı ve Psikolojik Sağlamlık Arasındaki İlişkide Ekopsikolojik Duyarlılığın Etkisi". Uluslararası Psiko-Sosyal Eğitim Araştırmaları Dergisi 5 (8):163-176. https://doi.org/10.29329/upsead.2025.1335.9
Bartzik, M., Aust, F., ve Peifer, C. (2021). Negative effects of the COVID-19 pandemic on nurses can be buffered by a sense of humor and appreciation. BMC nursing, 20(1), 257. https://doi.org/10.1186/s12912-021-00770-5
Barut, A. İ., Demir, A., Ballıkaya, E., ve Çifçi, F. (2019). Doğa yürüyüşü ve yamaç paraşütü sporu yapan bireylerin yaşam doyumu ve özyeterliklerinin incelenmesi. Spor Eğitim Dergisi, 3 (2), 137-145.
Baş, A. U. (2019). Akış Yaşantıları Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması, geçerlik ve güvenirlik çalışması. I. Uluslararası Bilim, Eğitim, Sanat ve Teknoloji (UBEST) Sempozyumu Tam Metin Kitabı içinde (s.1374-1379). İzmir, Türkiye.
Csíkszentmihályi, M. (2017). Akış: Mutluluk Bilimi (Çev. B. Satılmış). Ankara: Buzdağı Yayınevi.
Csikszentmihalyi, M., ve Csikszentmihalyi, I. (1999). Adventure and the flow experience In: JC Miles, & S. Priest (Eds.), Adventure programming (pp. 153– 158). State College.
Doğan, T. (2015). Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93-102.
Fredrickson B. L. (2001). The role of positive emotions in positive psychology. The broaden-and-build theory of positive emotions. The American psychologist, 56(3), 218–226. https://doi.org/10.1037//0003-066x.56.3.218
Howell, A. J., Dopko, R. L., Passmore, H. A., & Buro, K. (2011). Nature connectedness: Associations with well-being and mindfulness. Personality and Individual Differences, 51(2), 166–171. https://doi.org/10.1016/j.paid.2011.03.037
Ingulli, K. ve Lindbloom, G. (2013). Connection to nature and psychological resilience. Ecopsychology, 5(1), 52-55.
Izydorczyk, B., Sitnik-Warchulska, K., Kühn-Dymecka, A. ve Lizińczyk, S. (2019). Resilience, Sense of Coherence, and Coping with Stress as Predictors of Psychological Well-Being in the Course of Schizophrenia. The Study Design. International journal of environmental research and public health, 16(7), 1266. https://doi.org/10.3390/ijerph16071266
Kals, E., Schumacher, D., & Montada, L. (1999). Emotional affinity toward nature as a motivational basis to protect nature. Environment and Behavior, 31(2), 178–202. https://doi.org/10.1177/00139169921972056
Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3rd ed.). Guilford Press
Kütük, H. (2023). Yaratıcılık temelli doğa terapisi uygulamalarının ekopsikolojik duyarlılık ve bilişsel esnekliğe etkisi. [Unpublished doctoral thesis]. Marmara University.
Kütük, H. ve Canel, A. (2024). Psikolojik Danışmanlıkta Özgül Bir Alan: Ekopsikoloji. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 60(60), 1-17. https://doi.org/10.15285/maruaebd.1416172
Kütük, H., Canel, A. ve Şirin, A. (2025). A New Concept in Psychology: Development of the Ecopsychological Sensitivity Scale and Examination of Its Psychometric Properties. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 15(76), 62-73. https://doi.org/10.17066/tpdrd.1455456
Little, T. D., Cunningham, W. A., Shahar, G., & Widaman, K. F. (2002). To parcel or not to parcel: Exploring the question, weighing the merits. Structural Equation Modeling, 9(2), 151–173. https://doi.org/10.1207/S15328007SEM0902_1
Luthar, S. S., Cicchetti, D. ve Becker, B. (2000). The construct of resilience: a critical evaluation and guidelines for future work. Child development, 71(3), 543–562. https://doi.org/10.1111/1467-8624.00164
Magyaródi, T., Nagy, H., Soltész, P., Mózes, T. ve Oláh, A. (2013). Psychometric properties of a newly established flow state questionnaire. The Journal of Happiness & Well-Being, 1(2), s.89-100.
Mao, Y., Luo, X., Wang, S., Mao, Z., Xie, M., & Bonaiuto, M. (2024). Flow experience fosters university students' well-being through psychological resilience: A longitudinal design with cross-lagged analysis. The British journal of educational psychology, 94(2), 518–538. https://doi.org/10.1111/bjep.12661
Mao, Y., Yang, R., Bonaiuto, M., Ma, J., & Harmat, L. (2020). Can Flow Alleviate Anxiety? The Roles of Academic Self-Efficacy and Self-Esteem in Building Psychological Sustainability and Resilience. Sustainability, 12(7), 2987. https://doi.org/10.3390/su12072987
McCormick R. (2017). Does access to green space ımpact the mental well-being of children: a systematic review. Journal of pediatric nursing, 37, 3–7. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2017.08.027
Nasser-Abu Alhija, F., & Wisenbaker, J. (2006). A Monte Carlo study investigating the impact of item parceling strategies on parameter estimates and their standard errors in CFA. Structural Equation Modeling, 13(2), 204-228. https://doi.org/10.1207/s15328007sem1302_3
Ohly, H., White, M. P., Wheeler, B. W., Bethel, A., Ukoumunne, O. C., Nikolaou, V., & Garside, R. (2016). Attention Restoration Theory: A systematic review of the attention restoration potential of exposure to natural environments. Journal of toxicology and environmental health. Critical Reviews, 19(7), 305–343. https://doi.org/10.1080/10937404.2016.1196155
Preacher, K. J., & Hayes, A. F. (2008). Asymptotic and resampling strategies for assessing and comparing indirect effects in multiple mediator models. Behavior Research Methods, 40(3), 879–891. https://doi.org/10.3758/BRM.40.3.879
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2001). On happiness and human potentials: a review of research on hedonic and eudaimonic well-being. Annual review of psychology, 52, 141–166. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.52.1.141
Scott, J. T., Kilmer, R. P., Wang, C., Cook, J. R., & Haber, M. G. (2018). Natural environments near schools: Potential benefits for socio-emotional and behavioral development in early childhood. American Journal of Community Psychology, 62(3-4), 419–432. https://doi.org/10.1002/ajcp.12272
Seligman, M. E. P. & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology an introduction. American Psychologist, 55(1), 5-14.
Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P., ve Bernard, J. (2008). The brief resilience scale: assessing the ability to bounce back. International journal of behavioral medicine, 15(3), 194–200. https://doi.org/10.1080/10705500802222972
Tabachnick, B.G. ve Fidell, L.S. (2012) Using Multivariate Statistics. 6h Edition, Person Education, Boston.
Tugade, M. M., & Fredrickson, B. L. (2004). Resilient individuals use positive emotions to bounce back from negative emotional experiences. Journal of personality and social psychology, 86(2), 320–333. https://doi.org/10.1037/0022-3514.86.2.320
Vergili, M. (2018). Üniversite öğrencilerinde bağlanma biçimleri ile psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Windle, G. (2011). What is resilience? A review and concept analysis. Reviews in clinical gerontology, 21(2), 152-169. https://doi.org/10.1017/S0959259810000420
Wu, J., Xie, M., Lai, Y., Mao, Y., & Harmat, L. (2021). Flow as a Key Predictor of Subjective Well-Being Among Chinese University Students: A Chain Mediating Model. Frontiers in psychology, 12, 743906. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.743906
