Derleme Makalesi | Açık Erişim
Uluslararası Psiko-Sosyal Eğitim Araştırmaları Dergisi 2025, Clt. 5(8) 91-119
Ölüm İle Ayrılığı Tartmışlar, Elli Dirhem Ağır Gelmiş Ayrılık: Modern Zamanlarda Kadim Duyguları Yaşamak
ss. 91 - 119 | DOI: https://doi.org/10.29329/upsead.2025.1335.6
Yayın Tarihi: Haziran 30, 2025 | Görüntüleme Sayısı: 0/0 | İndirilme Sayısı: 0/0
Özet
Ayrılık ve yas, bireylerin yaşamlarında karşılaşabilecekleri en derin ve evrensel deneyimler arasında yer alır. Bu süreçlerin sağlıklı bir şekilde yönetilmesi, bireylerin duygusal iyileşmesi ve yaşam kalitesinin artırılması açısından kritik öneme sahiptir. Güncel araştırmalar ve terapötik yaklaşımlar, yasın çok boyutlu doğasını anlama ve bireylere etkili destek sağlama çabalarını yansıtmaktadır. Psikolojik dayanıklılık, sosyal destek, kültürel faktörler ve terapi, ayrılık ve yasla başa çıkma süreçlerinde ön plana çıkan temel faktörlerdir. Yas sürecinde psikolojik dayanıklılığın önemi, bireylerin kayıpla başa çıkma kapasitelerinin farklılıklarını ortaya koymaktadır. Sağlıklı yasla başa çıkma mekanizmalarının geliştirilmesi, uzun vadeli psikolojik sorunların önlenmesine yardımcı olabilir. Sosyal destek, yas tutan bireyler için duygusal destek sağlamanın yanı sıra, kayıpla başa çıkma stratejilerinin geliştirilmesinde de önemli bir rol oynar. Kültürel faktörler, yas tutma süreçlerinin ve ifade biçimlerinin çeşitliliğini vurgulayarak, bireysel ve toplumsal düzeyde yasın anlaşılmasını derinleştirir. Terapi, yas tutan bireylere yönelik destek sağlamada merkezi bir rol üstlenir. Geleneksel terapötik müdahalelerin yanı sıra, sanat terapisi, hayvan destekli terapi, doğa tabanlı terapi ve mindfulness gibi alternatif terapi yöntemleri, yas sürecinde bireylerin duygusal ifadesini teşvik eder ve duygusal iyileşmeyi destekler. Bu terapötik yaklaşımlar, bireylerin yasla başa çıkmalarına ve kayıptan kaynaklanan duygusal yükü sağlıklı bir şekilde işlemelerine yardımcı olur. Ayrılık ve yas üzerine ileri araştırmalar, nörobilimsel perspektifler, pozitif psikoloji, kültürlerarası yaklaşımlar ve sosyal medyanın rolü gibi çeşitli temaları içermekte ve bu süreçlerin daha iyi anlaşılmasına yardımcı olacak yenilikler sunmaktadır. Bu ileri çalışmalar, yas tutan bireylere daha kapsamlı ve duyarlı destek sağlama potansiyeline sahiptir ve yas süreçlerinin yönetilmesi konusunda multidisipliner bir yaklaşımın önemini vurgular.
Anaktar kelimeler: Ayrılık, yas, ayrılık terapisi, yas terapisi, modern terapiler
APA 7th edition
Ozen, Y. (2025). Ölüm İle Ayrılığı Tartmışlar, Elli Dirhem Ağır Gelmiş Ayrılık: Modern Zamanlarda Kadim Duyguları Yaşamak. Uluslararası Psiko-Sosyal Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(8), 91-119. https://doi.org/10.29329/upsead.2025.1335.6
Harvard
Ozen, Y. (2025). Ölüm İle Ayrılığı Tartmışlar, Elli Dirhem Ağır Gelmiş Ayrılık: Modern Zamanlarda Kadim Duyguları Yaşamak. Uluslararası Psiko-Sosyal Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(8), pp. 91-119.
Chicago 16th edition
Ozen, Yener (2025). "Ölüm İle Ayrılığı Tartmışlar, Elli Dirhem Ağır Gelmiş Ayrılık: Modern Zamanlarda Kadim Duyguları Yaşamak". Uluslararası Psiko-Sosyal Eğitim Araştırmaları Dergisi 5 (8):91-119. https://doi.org/10.29329/upsead.2025.1335.6
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.
Bassett, J. F. (2007). Psychological defenses against death anxiety: Integrating Terror Management Theory and Firestone's Separation Theory. Death Studies, 31(8), 727-750. DOI: 10.1080/07481180701490628
Beck, A. T. (1995). Cognitive therapy: Basics and beyond. New York, NY: Guilford Press.
Blumenthal, J. A., Babyak, M. A., Moore, K. A., Craighead, W. E., Herman, S., Khatri, P., ... & Krishnan, K. R. (1999). Effects of exercise training on older patients with major depression. Archives of Internal Medicine, 159(19), 2349-2356. DOI: 10.1001/archinte.159.19.2349
Bonanno, G. A. (2004). Loss, trauma, and human resilience: Have we underestimated the human capacity to thrive after extremely aversive events? American Psychologist, 59(1), 20–28. https://doi.org/10.1037/0003-066X.59.1.20
Bonanno, G. A., Westphal, M., & Mancini, A. D. (2011). Resilience to loss and potential trauma. Annual Review of Clinical Psychology, 7, 511-535. DOI: 10.1146/annurev-clinpsy-032210-104526
Bonanno, G. A., Wortman, C. B., Lehman, D. R., Tweed, R. G., Haring, M., Sonnega, J., Carr, D., & Nesse, R. M. (2004). Resilience to loss and chronic grief: A prospective study from preloss to 18-months postloss. Journal of Personality and Social Psychology, 83(5), 1150-1164.
Bowlby, J. (1969). Attachment and loss: Volume I: Attachment. New York: Basic Books.
Cacioppo, J. T., & Patrick, W. (2008). Loneliness: Human nature and the need for social connection. New York, NY: W.W. Norton ve Company.
Doka, K. J. (Ed.). (2002). Disenfranchised grief: New directions, challenges, and strategies for practice. Champaign, IL: Research Press.
Eisenbruch, M. (1984). Cross-cultural aspects of bereavement: A conceptual framework for comparative analysis. Culture, Medicine and Psychiatry, 8(3), 283-309. https://doi.org/10.1007/BF00055172
Fraley, R. C., & Shaver, P. R. (1998). Airport separations: A naturalistic study of adult attachment dynamics in separating couples. Journal of Personality and Social Psychology, 75(5), 1198-1212. https://doi.org/10.1037/0022-3514.75.5.1198
Greenberg, L. S. (2002). Emotion-focused therapy: Coaching clients to work through their feelings. Washington, DC: American Psychological Association. http://dx.doi.org/10.1037/10447-000
Greenberg, L. S., & Paivio, S. C. (1997). Working with emotions in psychotherapy. New York, NY: Guilford Press.
Guilford Press. Bonanno, G. A., Wortman, C. B., & Nesse, R. M. (2004). Prospective patterns of resilience and maladjustment during widowhood. Psychology and Aging, 19(2), 260-271. https://doi.org/10.1037/0882-7974.19.2.260
Helgeson, V. S., & Cohen, S. (1996). Social support and adjustment to cancer: Reconciling descriptive, correlational, and intervention research. Health Psychology, 15(2), 135-148. https://doi.org/10.1037/0278-6133.15.2.135
Hollan, D. (2000). Constructivist models of mind, contemporary psychoanalysis, and the development of culture theory. American Anthropologist, 102(3), 538-550. DOI:10.1525/aa.2000.102.3.538
Holland, J. M., & Neimeyer, R. A. (2011). Separation and traumatic distress in prolonged grief: The role of cause of death and relationship to the deceased. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 33(2), 254-263. https://doi.org/10.1007/s10862-010-9214-5
Holmes, T. H. (1993). Life after loss: The lessons of grief. London: Souvenir Press.
Kabat-Zinn, J. (1990). Full catastrophe living: Using the wisdom of your body and mind to face stress, pain, and illness. New York, NY: Delta.
Kabat-Zinn, J. (1994). Wherever you go, there you are: Mindfulness meditation in everyday life. New York, NY: Hyperion.
Kağıtçıbaşı, C., & Berry, J. W. (1989). Cross-cultural psychology: Current research and trends. Annual Review of Psychology, 40, 493-531. https://doi.org/10.1146/annurev.ps.40.020189.002425
Kaplan, R., & Kaplan, S. (1989). The experience of nature: A psychological perspective. New York, NY: Cambridge University Press.
Kübler-Ross, E. (1969). On Death and Dying. New York: Macmillan.
Malchiodi, C. A. (2005). Expressive therapies. New York, NY:
Manicavasagar, V., Silove, D., Marnane, C., & Wagner, R. (2009). Adult attachment styles in panic disorder with and without comorbid adult separation anxiety disorder. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 43(2), 167-172. DOI: 10.1080/00048670802607139
Mikulincer, M., Florian, V., Birnbaum, G., & Malishkevich, S. (2002). The death-anxiety buffering function of close relationships: Exploring the effects of separation reminders on death-thought accessibility. Personality and Social Psychology Bulletin, 28(3), 287-299. https://doi.org/10.1177/0146167202286001
Neimeyer, R. A. (2000). Searching for the meaning of meaning: Grief therapy and the process of reconstruction. Death Studies, 24(6), 541-558. https://doi.org/10.1080/07481180050121480
Neimeyer, R. A. (2001). Meaning reconstruction ve the experience of loss. Washington, DC: American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/10397-000
Norris, F. H., & Kaniasty, K. (1996). Received and perceived social support in times of stress: A test of the social support deterioration deterrence model. Journal of Personality and Social Psychology, 71(3), 498-511. https://doi.org/10.1037/0022-3514.71.3.498
O'Connor, M. F., Wellisch, D. K., & Stanton, A. L. (2008). Craving love? Enduring grief activates brain's reward center. NeuroImage, 42(2), 969-972. DOI: 10.1016/j.neuroimage.2008.04.256
Pennebaker, J. W., & Beall, S. K. (1986). Confronting a traumatic event: Toward an understanding of inhibition and disease. Journal of Abnormal Psychology, 95(3), 274-281. https://doi.org/10.1037/0021-843X.95.3.274
Sable, P. (1995). Attachment theory and post-traumatic stress disorder. Journal of Traumatic Stress, 8(1), 89-109
Sbarra, D. A. (2006). Predicting the onset of emotional recovery following nonmarital relationship dissolution: Survival analyses of sadness and anger. Personality and Social Psychology Bulletin, 32(3), 298-312. https://doi.org/10.1177/0146167205280913
Sbarra, D. A., & Hazan, C. (2008). Coregulation, dysregulation, self-regulation: An integrative analysis and empirical agenda for understanding attachment, separation, loss, and recovery. Personality and Social Psychology Review, 12(2), 141-167. DOI: 10.1177/1088868308315702
Shear, M. K., Simon, N., Wall, M., Zisook, S., Neimeyer, R., Duan, N., Reynolds, C., Lebowitz, B., Sung, S., & Ghesquiere, A. (2011). Complicated grief and related bereavement issues for DSM-5. Depression and Anxiety, 28(2), 103-117. DOI: 10.1002/da.20780
Simpson, J. A. (1990). Influence of attachment styles on romantic relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 59(5), 971-980. https://doi.org/10.1037/0022-3514.59.5.971
Stroebe, M. S., & Schut, H. (1999). The dual process model of coping with bereavement: Rationale and description. Death Studies, 23(3), 197-224. https://doi.org/10.1080/074811899201046
Stroebe, M., Schut, H., & Boerner, K. (2017). Cautioning health-care professionals: Bereaved persons are misguided through the stages of grief. Omega - Journal of Death and Dying, 74(4), 455-473. DOI: 10.1177/0030222817691870
Stroebe, M., Schut, H., & Stroebe, W. (2005). Attachment in coping with bereavement: A theoretical integration. Review of General Psychology, 9(1), 48-66. https://doi.org/10.1037/1089-2680.9.1.48
Stroebe, M., Schut, H., & Stroebe, W. (2007). Health outcomes of bereavement. Lancet, 370(9603), 1960-1973. DOI: 10.1016/S0140-6736(07)61816-9
Tashiro, T. Y., & Frazier, P. (2003). I’ll never be in a relationship like that again": Personal growth following romantic relationship breakups. Personal Relationships, 10(1), 113-128. https://doi.org/10.1111/1475-6811.00039
Tedeschi, R. G., & Calhoun, L. G. (1996). The posttraumatic growth inventory: Measuring the positive legacy of trauma. Journal of Traumatic Stress, 9(3), 455-471. DOI: 10.1007/BF02103658
Tedeschi, R. G., & Calhoun, L. G. (2004). Posttraumatic growth: Conceptual foundations and empirical evidence. Psychological Inquiry, 15(1), 1-18. https://doi.org/10.1207/s15327965pli1501_01
Turner, V., & Turner, E. (1978). Image and pilgrimage in Christian culture. New York, NY: Columbia University Press.
White, M., & Epston, D. (1990). Narrative means to therapeutic ends. New York, NY: W. W. Norton ve Company.
Worden, J. W. (2009). Grief counseling and grief therapy: A handbook for the mental health practitioner (4th ed.). New York, NY: Springer Publishing Company.
Yalom, I. D., & Leszcz, M. (2005). The theory and practice of group psychotherapy (5th ed.). New York, NY: Basic Books.
Zisook, S., & Shear, K. (2009). Grief and bereavement: What psychiatrists need to know. World Psychiatry, 8(2), 67-74. oi: 10.1002/j.2051-5545.2009.tb00217.x
